ศตวรรษที่ 21 กำลังเกิดการปฏิวัติทางด้านอายุขัยที่ยืนยาวขึ้น ดังที่ World Economic Forum ได้ชี้ให้เห็นว่าคนจำนวนมากในปัจจุบันสามารถคาดหวังที่จะมีชีวิตอยู่ถึง 100 ปีหรือมากกว่านั้น อายุขัยที่ยาวนานขึ้นนี้ได้ทลายโมเดลชีวิตแบบดั้งเดิมที่ว่า 'เรียน-ทำงาน-เกษียณ' และนำเราเข้าสู่ยุคที่การเรียนรู้ตลอดชีวิตไม่ใช่แค่ทางเลือก แต่เป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่ง ที่มหาวิทยาลัยขอนแก่น (มข.) เรามองว่านี่คือโอกาสสำคัญในการกำหนดนิยามใหม่ของบทบาทการอุดมศึกษา ภายใต้วิสัยทัศน์การเป็น "มหาวิทยาลัยวิจัยและพัฒนาชั้นนำระดับโลก" และปรัชญาการศึกษาที่มุ่งเน้น วิทยา (Knowledge & Skills), จริยา (Ethics & Characters), และปัญญา (Wisdom) เรากำลังพลิกโฉมแนวทางการศึกษาอย่างจริงจังเพื่อเสริมสร้างศักยภาพให้ประชาคมของเราพร้อมรับมือกับความเป็นจริงใหม่นี้

วิสัยทัศน์เพื่อการศึกษาแห่งอนาคต

แผนการพลิกโฉมมหาวิทยาลัยขอนแก่น (พ.ศ. 2565–2569) คือแผนที่นำทางเชิงกลยุทธ์ของเราสู่อนาคต เสาหลักสำคัญของแผนนี้คือ การปรับเปลี่ยนการจัดการศึกษา (Education Transformation) ซึ่งหมายถึงการเปลี่ยนกระบวนทัศน์จากการสอนแบบดั้งเดิม (Teaching Paradigm) ไปสู่กระบวนทัศน์การเรียนรู้ที่ยืดหยุ่น (Learning Paradigm) ซึ่งเป็นหัวใจสำคัญของการเรียนรู้ตลอดชีวิต แทนที่จะมุ่งเน้นการถ่ายทอดความรู้เพียงอย่างเดียว เป้าหมายของเราคือการสร้างพลังให้ผู้เรียนสามารถค้นพบและสร้างองค์ความรู้ได้ด้วยตนเอง

กระบวนทัศน์ใหม่นี้ตั้งอยู่บนหลักการของการเรียนรู้ผ่านประสบการณ์จริง การทำงานร่วมกันแบบข้ามศาสตร์ และการศึกษาที่อิงสมรรถนะ ปรัชญาการศึกษาของเราได้ระบุไว้อย่างชัดเจนว่า การสำเร็จการศึกษาไม่ใช่แค่การสะสมหน่วยกิต แต่คือการแสดงให้เห็นถึงความรู้และทักษะที่จำเป็น แนวทางนี้จะทำให้บัณฑิตของเราไม่เพียงพร้อมสำหรับงานแรก แต่ยังมีเครื่องมือที่จะเรียนรู้ ปรับตัว และสร้างสรรค์นวัตกรรมได้ตลอดช่วงชีวิตที่หลากหลายของพวกเขา

การพัฒนาทักษะที่พร้อมสำหรับอนาคต

อาชีพในวันข้างหน้าต้องการมากกว่าความเชี่ยวชาญเชิงเทคนิค กรอบแนวคิด Education 4.0 ของ World Economic Forum เน้นย้ำถึงทักษะต่างๆ เช่น ความคิดสร้างสรรค์ การคิดเชิงวิพากษ์ การแก้ปัญหา และการทำงานร่วมกับผู้อื่น มหาวิทยาลัยขอนแก่นจึงได้ผนวกรวมทักษะแห่งศตวรรษที่ 21 เหล่านี้เข้าเป็นส่วนหนึ่งของหลักสูตรโดยตรง

บทบาทใหม่ของคณาจารย์: จากผู้สอนสู่โค้ช

หัวใจสำคัญของการเปลี่ยนแปลงนี้คือการปรับบทบาทของคณาจารย์ จากเดิมที่เป็น 'ผู้ถ่ายทอดความรู้' มาสู่การเป็น 'ผู้ออกแบบสิ่งแวดล้อมการเรียนรู้' (Learning Designer) และ 'โค้ช' ที่คอยให้คำแนะนำและกระตุ้นให้ผู้เรียนเกิดความใฝ่รู้ แนวทางนี้ช่วยให้นักศึกษาสามารถพัฒนาทักษะการเรียนรู้ด้วยตนเอง ซึ่งเป็นทักษะที่สำคัญที่สุดสำหรับการเรียนรู้ตลอดชีวิต

สอดคล้องกับมาตรฐานชาติและสากล

การพลิกโฉมการศึกษาของ มข. ไม่ได้เกิดขึ้นอย่างโดดเดี่ยว แต่เป็นการดำเนินงานที่สอดคล้องและเทียบเคียงกับกรอบมาตรฐานคุณภาพการศึกษาระดับสากล เช่น เกณฑ์ประกันคุณภาพของเครือข่ายมหาวิทยาลัยอาเซียน (AUN-QA) ซึ่งเน้นการศึกษาที่มุ่งผลลัพธ์การเรียนรู้ (Outcome-Based Education) เป็นสำคัญ การปรับหลักสูตรและการวัดผลของเราจึงมีเป้าหมายเพื่อให้บัณฑิตมีคุณลักษณะตามที่กำหนดไว้อย่างชัดเจนและเป็นที่ยอมรับในระดับนานาชาติ

ยิ่งไปกว่านั้น การปรับเปลี่ยนนี้ยังตอบสนองโดยตรงต่อแผนยุทธศาสตร์ชาติ ที่มุ่งเน้นการสร้างกำลังคนที่มีทักษะสูงเพื่อขับเคลื่อนเศรษฐกิจที่ขับเคลื่อนด้วยนวัตกรรม มหาวิทยาลัยขอนแก่นจึงมีบทบาทสำคัญในการเป็นกลไกผลิต 'บัณฑิตพันธุ์ใหม่' ที่มีความพร้อมทั้งด้านความรู้ ทักษะ และทัศนคติที่จำเป็นสำหรับศตวรรษที่ 21 เพื่อเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันของประเทศอย่างยั่งยืน

มหาวิทยาลัยเพื่อทุกช่วงวัยของชีวิต

ในโลกที่อายุการทำงานยาวนานขึ้น การศึกษาจะสิ้นสุดลงพร้อมกับวันรับปริญญาไม่ได้อีกต่อไป สถาบันอุดมศึกษาต้องทำหน้าที่เป็นศูนย์กลางการเรียนรู้สำหรับคนทุกวัย ยุทธศาสตร์ "การจัดการศึกษาตลอดชีวิต (Lifelong Education)" ในแผนการพลิกโฉมของเราจึงถูกสร้างขึ้นเพื่อตอบโจทย์นี้โดยเฉพาะ มข. กำลังขยายบทบาทเพื่อรับใช้สังคมในวงกว้าง ผ่านการพัฒนาเส้นทางการเรียนรู้ที่เข้าถึงง่ายและยืดหยุ่น

เรากำลังพัฒนาหลักสูตรระยะสั้น หลักสูตรที่ไม่ใช่ปริญญา (Non-Degree) และหลักสูตรประกาศนียบัตร สำหรับคนทำงานที่ต้องการเพิ่มทักษะ (Upskill) หรือปรับทักษะ (Reskill) ในสาขาที่เป็นที่ต้องการสูง เช่น เทคโนโลยีการเกษตรอัจฉริยะ (Smart Farming), นวัตกรรมด้านสุขภาพ (Health Tech) และการจัดการข้อมูลขนาดใหญ่ (Big Data Analytics) ผ่านโครงการอย่าง KKU Academy เราตั้งเป้าที่จะสร้างระบบ "คลังหน่วยกิต" ที่ผู้เรียนสามารถสะสมหน่วยการเรียนรู้ได้ตลอดเวลา สิ่งนี้ทำให้มหาวิทยาลัยขอนแก่นเป็นพันธมิตรที่แท้จริงบนเส้นทางการเรียนรู้ตลอดชีวิตของประชาชนในภูมิภาคและประเทศ