มองการศึกษาศตวรรษที่ 21 ผ่านกระบวนทัศน์การเรียนรู้ใหม่ของ มข.
ในยุคที่โลกเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว มหาวิทยาลัยขอนแก่นกำลังพลิกโฉมการศึกษาครั้งใหญ่โดยเปลี่ยนจาก "การสอน" ไปสู่ "การเรียนรู้" เพื่อสร้างบัณฑิตที่ไม่ได้มีแค่ความรู้ แต่ต้องสร้างสรรค์และแก้ปัญหาเป็น พร้อมรับมือกับโลกแห่งอนาคต
โลกเปลี่ยน การศึกษาต้องปรับ: ทำไมเราต้องมีกระบวนทัศน์ใหม่?
การปฏิวัติอุตสาหกรรมครั้งที่ 4 (Fourth Industrial Revolution) ได้เปลี่ยนโฉมหน้าตลาดแรงงานไปอย่างสิ้นเชิง องค์กรชั้นนำอย่าง World Economic Forum และ OECD ต่างชี้ตรงกันว่าทักษะที่นายจ้างต้องการไม่ได้อยู่แค่ในตำราอีกต่อไป แต่คือ ความคิดสร้างสรรค์ (Creativity) การคิดเชิงวิพากษ์ (Critical Thinking) และการทำงานร่วมกับผู้อื่น (Collaboration) การศึกษาแบบเดิมที่เน้นการบรรยายและท่องจำจึงอาจไม่สามารถตอบโจทย์โลกยุคใหม่ได้อีกต่อไป
มหาวิทยาลัยขอนแก่นจึงมุ่งมั่นที่จะก้าวข้ามข้อจำกัดเดิมๆ ด้วยยุทธศาสตร์ "Education Transformation" ที่มีหัวใจสำคัญคือการเปลี่ยนกระบวนทัศน์สู่ Learning Paradigm ซึ่งเป็นการออกแบบการศึกษาที่เน้นให้ผู้เรียนเป็นศูนย์กลางของการเรียนรู้
5 การเปลี่ยนแปลงสำคัญ: จากห้องเรียนแบบเดิมสู่ระบบนิเวศการเรียนรู้
การเปลี่ยนผ่านสู่ Learning Paradigm ไม่ใช่แค่การปรับวิธีการสอน แต่คือการปฏิรูปโครงสร้างการเรียนรู้ทั้งระบบ ซึ่งประกอบด้วย 5 การเปลี่ยนแปลงสำคัญ:
- สู่การเป็นเจ้าของการเรียนรู้: บทบาทอาจารย์เปลี่ยนจาก "ผู้บรรยาย" มาเป็น "โค้ช" และ "ผู้ออกแบบการเรียนรู้" ที่ใช้เครื่องมืออย่าง Flipped Classroom หรือ Problem-based Learning เพื่อกระตุ้นให้นักศึกษาค้นคว้าและสร้างองค์ความรู้ด้วยตนเอง
- วัดผลจากสมรรถนะจริง: การจบการศึกษาไม่ได้วัดจากการสะสมหน่วยกิต แต่มาจากการประเมิน "สมรรถนะ" (Competency) ที่จับต้องได้ ผ่านการลงมือปฏิบัติในสถานการณ์จริง (Experiential Learning)
- ทลายกำแพงความรู้: ส่งเสริมหลักสูตร "ข้ามศาสตร์" (Interdisciplinary) ที่บูรณาการความรู้จากหลากหลายสาขา เพื่อสร้างบัณฑิตที่มีมุมมองกว้างไกลและพร้อมแก้ปัญหาที่ซับซ้อน
- ออกแบบสิ่งแวดล้อมที่เอื้อต่อการเรียนรู้: อาจารย์เป็นผู้ออกแบบสภาพแวดล้อมและวิธีการเรียนรู้ที่หลากหลาย เพื่อให้นักศึกษาดึงศักยภาพของตนเองออกมาได้สูงสุด
- ประเมินเพื่อพัฒนา ไม่ใช่ตัดสิน: เปลี่ยนจากการสอบเพื่อตัดเกรด (Assessment of Learning) มาเป็นการให้ข้อมูลป้อนกลับอย่างสม่ำเสมอ (Assessment for Learning) เพื่อให้นักศึกษารู้จุดแข็งและจุดที่ควรพัฒนาอย่างต่อเนื่อง
ผลลัพธ์สุดท้าย: บัณฑิตที่พร้อมสำหรับอนาคต
ภายใต้ปรัชญา "วิทยา จริยา ปัญญา" เป้าหมายสูงสุดของ Learning Paradigm คือการสร้างบัณฑิตที่ไม่เพียงแต่มีความรู้และทักษะ (วิทยา) แต่ยังเปี่ยมด้วยคุณธรรม (จริยา) และปัญญาในการประยุกต์ใช้ความรู้เพื่อสร้างประโยชน์ให้แก่สังคม พวกเขาคืออนาคตของชาติ คือผู้ที่จะขับเคลื่อนประเทศไทยให้ก้าวไปข้างหน้าอย่างมั่นคงและยั่งยืนในเวทีโลก